مطالعات پایان نامه طراحی خانه مردم و معمار - رساله خانه مردم و معمار،پایان نامه کارشناسی ارشد معمار

*پایان نامه خانه مردم و معمار
*

*چكيده*

عنوان پژوهشي كه در پيش رو داريم «خانه مردم و معمار» مي‌باشد،‌ خانه مردم
و معمار پديده‌ نوظهوري است و در دوران معاصر نياز به چنين فضاهايي به شدت
احساس مي‌شود. پس از انقلاب صنعتي و به ­ويژه در قرن بيستم دولت‌ها بر اين
باور بودند كه كسب و توسعه رفاه اجتماعي، ارتباط تنگاتنگي با گسترش مرزهاي
دانايي و بهره‌گيري از آن­ها در بخش‌هاي مختلف زندگي و ارتقاء سطح معرفت
عمومي دارد. جايگاه خانه مردم و معمار در هر كشوري از ويژگي‌ خاصي برخوردار
است؛ و دولت‌ها نيز با ارج­ نهادن به مقام معماران و هنرمندان، تقويت ادب و
هنر را در كشور فراهم مي‌سازند.

از اهداف خانه مردم و معمار، ايجاد زمينه تحقيقاتي در مباني نظري معماری
ايراني و گردهم­آوردن سرمايه‌هاي انساني در اين زمينه، و مهياساختن امكان
ارتباط چهره به چهره مردم و معماران با يكديگر در همايش‌هاي علمي است.
شناسايي و تقويت هنر معماری ديني و معنوي، مطالعه شاخص‌هاي توسعه معماری،‌
تأكيد به جايگاه معماری در جامعه و تكريم شخصيت برجسته معمار، تقويت روح
پژوهشي در زمينه هنر معماری ايجاد انگيزه مناسب براي به­روزرسانی خلاقيت‌ها
و نمونه‌سازي آثار هنري و معماری، شناخت هويت ملي در هنر و معماری، و ايجاد
زمينه براي تأمل و تفكر و گفتگو و طرح پرسش در زمينه معماری از جمله اهداف
و وظايف خانه مردم و معمار است.

اين پژوهش در هفت فصل تهيه و تدوين شده است؛ در مقدمه كه درآمدي بر پژوهش
است موضوع پژوهش معرفي مي‌شود، در فصل اول سعي شده تعريف مختصري از هنر و
اثر هنري، ارتباط انسان و فضا و جايگاه هنر‌هاي بصري در ايران ارائه، و
همچنین ریشه­های معماری ایران بررسی ‌شود؛ در فصل دوم نمونه­های مشابه طرح
در داخل و خارج از ایران بررسی شده است؛ فصل سوم به تدوین برنامه فیزیکی
پرداخته شده است؛ در فصل چهارم مکان­یابی و تحلیل سایت مورد بررسی قرار
گرفته؛ در فصل پنجم معیارها و استانداردهای طراحی ارائه می شود؛ در فصل ششم
به سازه و تأسیسات پرداخته شده است؛ در فصل هفتم به مبانی نظری طرح؛ و در
فصل آخر معرفی موضوع ارائه شده است. در بخش هنري سنت‌هاي ارائه بر اساس
مطالعات انجام­شده انتخاب و طراحي معماري اعمال شده است.

در بخش نظري سعي شده مباحث مرتبط با خانه مردم و معمار گردآوري شود تا در
قسمت طراحی لحاظ شود. طرح نهايي بر اساس مطالعات انجام­شده به چند بخش اصلي
تقسيم­بندي شده كه عبارت­اند از:

بخش خدماتي: گالري‌ها(نمايشگاه وقايع روز و بازنگري هنر و معماری) –
فروشگاه – كافي‌شاپ – فضاهاي جمعي روباز و سرپوشيده(فضای گفتگو)  -  سالن
چندمنظوره(سالن کنفرانس، سالن همایش، سالن نمایش، سالن اجتماعات).

بخش اطلاع­رساني: كتابخانه – كافي نت، کامپیوتر و انفورماتيك  – مونوگرافي
و آرشيو.

بخش‌اداري و بخش آموزشي: شامل آموزش نظری(كلاس‌هاي تئوري) :کلاس آتلیه–
سناریو نویسی – اتاق سمینار.

آموزش عملی(کارگاه­ها وآتلیه­ ها) : آتلیه طراحی، آتلیه نقاشی، آتلیه
معماری، آتلیه ترسیم فنی، آزمايشگاه‌هاي تجربه‌های معماري(كار با مواد و
مصالح و ترتيب آن)، کارگاه ماکت­سازی، کارگاه نقاشی، کارگاه مجسمه­سازی،
کارگاه سفال، کارگاه نجاری، کارگاه چوب، آتلیه طراحی، کارگاه چاپ، آتلیه
عکاسی، آتلیه موسیقی، کارگاه ساخت و نگهداری.

*فهرست مطالب
        
فهرست شکل­ها

فهرست جدول­ها

فهرست پلان­ها

چکیده

*مقدمه*

درآمدی بر پژوهش

1.م – ماهیت و مقیاس موضوع

2.م – سوابق انجام موضوع در قالب زمان و مکان

3.م – ضرورت انجام موضوع

4.م – اهداف پژوهش

 

*فصل اول*

 *ریشه­های معماری ایران*

1.1  -   تعریف و خاستگاه هنر و معماری

1.2  -  تعریف فرهنگ

1.3  -   شناخت فرهنگ

1.3.1 - هویت فرهنگی

 1.3.2  -  اهداف و سیاست­های توسعه فرهنگی

1.4  -  توسعه و تکامل فرهنگ

 1.4.1 - بالا بردن رفاه عمومی

 1.4.2 - اوقات فراغت

 1.4.3 - اهداف گذراندن اوقات فراغت

  1.5   -  هنر معماری سرچشمه فرهنگ

 1.6  -  رابطه فرهنگ و معماری

 1.6.1 - تأثیر فرهنگ در شکل­گیری فضای معماری

1.6.2 - معماری به عنوان بستر فرهنگ

1.7 -  فرهنگ و معماری ایران

1.8 - فرهنگ و هویت

1.9 – فرم

1.10 - انسان و اثر هنری

1.11 - ایران و جایگاه هنر و معماری

 1.11.1 – هنر و معماری در ایران قبل از اسلام

 1.11.2 – هنر و معماری در ایران پس از اسلام

1.12 معماری دموکراتیک

1.13معماری بدون مردم

1.13.1 نیات خوب و پیامدهای عوام­فریبانه «معماری برای مردم»

1.14 مفهوم شهروندی و تعامل اجتماعی

1.15 ساختمان­های چهارسونگر

    نتیجه

*    فصل دوم*

*  بررسی نمونه های داخلی و خارجی*

2.1 - نمونه داخلی

 2.1.1- خانه هنرمندان ایران

 2.2- نمونه خارجی

2.2.1- مرکز هنری و خانه هنر از معماران جهان

  رنزو پیانو

  تادئو آندو

  ریچارد میر

  زاحا حدید

*  فصل سوم*

*تدوین برنامه فیزیکی*

3.1-  برنامه­ریزی فیزیکی (مطالعات فیزیکی طرح)

3.1.1-  لیست فضاهای پیش­بینی­شده در طبقات

3.1.2 - لیست ریز فضاها و سرانه­ها با مساحت­های لازم

*فصل چهارم*

*مکان یابی و تحلیل سایت*

 موقعیت قرارگیری طرح (مطالعات پایه، مطالعات جغرافیایی، اراضی مورد نظر)

4.1- بررسی کالبدی کلان­شهری تهران

 4.1.1 - روند توسعه شهر تهران

 4.2 - ویژگی طبیعی و جغرافیایی تهران

 4.2.1 -  تقسیمات اقلیم

 4.2.2 – اقلیم

 4.2.3 - راهکارهای طراحی اقلیمی در تهران

     جمع­بندی راهکارهای طراحی اقلیمی

 4.3 نقد و بررسی آلترناتیوهای سایت

 4.4- نقد و بررسی محیطی و مکان­یابی سایت

 4.4.1 - تاریخچه سایت

 4.4.1.1  -  طرح جامع سابق تهران

 4.4.1.2-  حمل و نقل و شبکه راه­های سایت مورد نظر(اراضی عباس آباد)

 4.4.1.3 -  برنامه­ریزی کاربری زمین در عباس آباد

 4.4.1.3.1- شبکه معابر ارتباط شهری در عباس آباد

 4.4.1.3.2 - امکانات و تأسیسات زیربنایی پیش­بینی­شده

  الف - تأمین برق مصرفی

  ب -  شبکه تلفن

    ج -  شبکه آب­های سطحی

    د -  شبکه فاضلاب

     ه -  زمین ساخت و خطر زلزله

     نتیجه

*فصل پنجم*

*معیارها و استانداردهای طراحی*

   پیش درآمد برنامه ریزی کالبدی(مطالعات طرح و تجزیه وتحلیل یافته­ها)

 5.1- استانداردهای فضاهای معماری

 5.1.1 - نمایشگاه (گالری، نگارخانه،...)

  5.1.1.1 -  خصوصیات سالن نمایشگاه

  5.1.1.2 – روش­های مختلف بازدید هدایت­شده

  5.1.1.3- مسیرهای حرکت

  5.1.1.4 - تابلوهای ثابت

  5.1.1.5 - نور نمایشگاه

  5.1.1.6 – کفپوش­ها

  5.1.1.7 - تجهیزات جنبی نمایشگاه

  5.1.2 -  طراحی سالن از دیدگاه آکوستیک

  5.1.2.1- قرارگیری در ساختمان

  5.1.2.2 – فرم

  5.1.2.3- شیب کف سالن

  5.1.2.4 – صندلی­ها

  5.1.2.5 – صحنه

  5.1.2.6 – مصالح

 5.1.2.7 - خروج از سالن

  5.1.2.8 - احکام مربوط به سطوح داخلی

  5.1.2.9 - سیستم تقویت صوتی

  5.1.2.10 - فضای انتظار تماشاچیان

   5.1.3- سالن کنفرانس

5.1.4 - سالن چندمنظوره (اجتماعات)

 5.1.5- بخش کامپیوتر و انفورماتیک

5.1.6 - کافه تریا و رستوران

5.1.7- بخش اداری

  5.1.7.1 - فضای کار مدیران و سرپرستان

5.1.8 - بخش آموزشی

 5.1.8.1 - آموزش نظری

 5.1.8.1.1- کلاس درس

5.1.8.1.2 - اتاق سمینار

  5.1.8.2- آموزش عملی

 آتلیه طراحی و نقاشی

  آتلیه عکاسی

  آتلیه موسیقی

  کارگاه ساخت و نگهداری

  آتلیه معماری و ترسیم

 آزمایشگاه تجربه­های معماری

 کارگاه ماکت­سازی

 کارگاه مجسمه­سازی

 کارگاه سفال

 کارگاه چوب

 کارگاه نجاری

 5.3.1- ضوابط و مقررات معماری و شهرسازی جهت افراد معلول جسمی – حرکتی

  نتیجه

  *فصل ششم*

*بررسی سازه و تاسیسات*

6.2 - بررسی سازه پروژه

 6.3 -  تأسیسات

 6.3.1 - تأسیسات مکانیکی

 6.3.1.1 - سیستم چیلر و هواساز

 6.3.1.2- سیستم ایرواشر

 6.3.1.3 - سیستم کولر آبی

 6.3.1.4 – سیستم­های هواساز گرم

6.3.1.3 - سیستم تأمین آب گرم

 6.3.1.6- عایق­بندی تأسیسات

 6.3.1.7 – کانال­های انتقال­دهنده هوا

 6.3.1.8- آتش نشانی

 6.3.1.8.1 – طبقه­بندی نوع آتش­سوزی

 6.3.1.8.2 -  مواد خاموش­کننده

 6.3.1.8.3 -  کاربرد خاموش­کننده­ها

 6.3.1.8.4 - انتخاب سیستم­های خاموش­کننده

 6.3.2  - تأسیسات الکتریکی

6.3.2.1 - شدت روشنایی

 6.3.2.2 - انواع چراغ­ها

 6.3.2.2.1 – لامپ­های رشته­ای

 6.3.2.2.2- لامپ­های تخلیه گازی

 6.3.2.3  - برق اضطراری

 6.3.2.4 - سیستم برق­گیر

6.3.2.5- سیستم اعلام حریق

 6.3.2.6 - سیستم شبکه کامپیوتری

  نتیجه

*فصل هفتم*

  پیشگفتار

  نوشتاری بر مبانی نظری طرح

 7.1 - مبانی نظری طرح

7.1.1 -اصول معماری سنتی ایران

7.1.1.1 – درون­گرایی

7.1.1.2 – مرکزیت

7.1.1.3 - پیوند معماری با طبیعت

7.1.1.4 – هندسه

7.1.1.5– تقارن

7.1.1.6 – شفافیت و تداوم

7.1.1.7 - راز و ابهام

7.1.1.8 - اصل سلسله مراتب

7.1.1.9 – انعکاس

7.1.1.10 - اصل تضاد

7.1.2 - خصوصیات باغ ایرانی

7.1.3- فضاهای اقلیمی معماری ایران

7.1.3.1- گودال باغچه

7.1.3.2– بام

  نتیجه

*فصل هشتم*

8.1 تحلیل سایت وضع موجود

8.1.1 جهت­گیری با توجه به اقلیم

8.1.2 شیب و توپوگرافی

8.1.3 ابعاد و اندازه و فرم زمین

8.1.4 دسترسی

8.1.5 کاربری­های اطراف

8.1.6 چشم­اندازهای سایت

8.2 روند شکل­گیری ایده
 

*فهرست شکل ها*

تصویر 1-2

تصویر 2-2

تصویر 3-2

تصویر 4-2

تصویر 5-2

تصویر 6-2

تصویر 7-2

تصویر 8-2

تصویر 9-2

تصویر 10-2

تصویر 11-2

تصویر 12-2

تصویر 13-2

تصویر 14-2

تصویر 15-2

تصویر 16-2

تصویر 17-2

تصویر 18-2

تصویر 19-2

تصویر 20-2

تصویر 21-2

تصویر 22-2

تصویر 23-2

تصویر 24-2

تصویر 25-2

تصویر 26-2

تصویر 27-2

تصویر 28-2

تصویر 29-2

تصویر 30-2

تصویر 31-2

تصویر 32-2

تصویر 33-2

تصویر 34-2

تصویر 35-2

تصویر 36-2

تصویر 37-2

تصویر 38-2

تصویر 39-2

تصویر 40-2

تصویر 41-2

تصویر 42-2

تصویر 43-2

تصویر 44-2

تصویر 45-2

تصویر 46-2

تصویر 47-2

تصویر 48-2

تصویر 49-2

تصویر 1-4

تصویر 2-4

تصویر 3-4

تصویر 4-4

تصویر 5-4

تصویر 6-4

تصویر 7-4

تصویر 8-4

تصویر 9-4

تصویر 1-5

تصویر 2-5

تصویر 3-5

تصویر 4-5

تصویر 5-5

تصویر 6-5

تصویر 7-5

تصویر 8-5

تصویر 9-5

تصویر 10-5

تصویر 11-5

تصویر 12-5

تصویر 13-5

تصویر 14-5

تصویر 15-5

تصویر 16-5

تصویر 17-5

تصویر 1-8

تصویر 2-8

تصویر 3-8

تصویر 4-8

تصویر 5-8

تصویر 6-8

تصویر 7-8

تصویر 8-8

تصویر 9-8

تصویر 10-8

تصویر 11-8

تصویر 12-8

تصویر 13-8

تصویر 14-8

تصویر 15-8

تصویر 16-8

*فهرست جداول *

*عنوان *

   

*صفحه *

جدول  1-3

جدول  2-3

جدول  3-3

جدول  4-3

جدول  5-3

جدول  6-3

جدول  7-3

جدول  8-3

جدول  9-3

جدول  10-3

جدول  11-3

جدول  12-3

جدول  13-3

جدول  14-3

جدول  15-3

جدول  16-3

جدول  17-3

جدول  18-3

*فهرست پلان*

*عنوان *

   

*صفحه *

جدول  1-2

جدول  2-2

جدول  3-2

جدول  4-2

*پيش درآمد*

*درآمدي بر پژوهش*

*1.م -  ماهيت و مقياس موضوع*

*2.م -  سوابق انجام موضوع در قالب‌ زمان و مكان *

*3.م -  ضرورت انجام موضوع*

*4.م -  اهداف پژوهش*

*پيش­درآمد:* اين بخش كه به عنوان نقطه شروع و مدخل بحث مي‌باشد، چهارچوب
پژوهش و طرح را تعيين نموده است. در اين بخش موضوع مورد پژوهش خلاصه‌وار
معرفي و مورد شناخت قرار مي‌گيرد. پس از طرح مسئله و ابعاد مختلف آن، ماهيت
و مقياس موضوع و اهداف پژوهش موضوع نيز مشخص گرديده است.

*1.م - ماهيت و مقياس موضوع*

پرداختن به موضوع هنر و هنرمند و مردم در كشوري كه هنر جزئي از زندگي
روزانه بوده، در قالب اين طرح مي‌تواند به ايجاد پايگاهي بينجامد كه به
گسترش و پژوهش هنر و معماری در اين مرز و بوم و احياي معماری ازيادرفته، در
مقياس شهر منطقه و كشور بپردازد، پايگاهي كه ضمن برخورداري از «گسترش
مفاهيم هنر و هنرمند»، «گسترش مفاهيم معمار و معماری»، «توانايي ذاتي هنر و
معماری اسلامي»، «برقراري ارتباط صحيح بين هنر معماری مدرن و هنر معماری
سنتي»، ‌«برقراري ارتباط صحيح بين هنرمند مدرن و هنرمند سنتي»، «گسترش
روزافزون هنر و هنرمندان» مي‌تواند فعاليت‌هاي هنري و معماری مربوط را
متمركز و هدايت كند. اين پايگاه مي‌تواند كاربري‌هاي متنوعي از قبيل
كانون‌ها و انجمن‌های مختلف معماری، هنر، كارگاه‌هاي مختلف معماری، سالن
كنفرانس، نگارخانه،‌ مراكز اطلاع­رساني اينترنت، فروشگاه آثار هنري و
معماری، كافي شاپ و... را داشته باشد.

 

*2.م - سوابق انجام موضوع در قالب زمان و مكان*

تاكنون مكاني كه صرفاً كاربري‌هاي متنوع طرح­شده را داشته باشد، طراحي نشده
است. در سال 1377 شهرداري تهران ساختمان نيمه متروک پادگان فيشرآباد – محل
سابق سررشته­داري ارتش – واقع در خيابان ايرانشهر را مناسب فعاليت تشكيلات
گوناگون هنري دانسته و آن را خريداري كرد، و مشروط به بهره‌برداري فرهنگي
به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي سپرده است. سپس اين بنا را مرمت و تغيير
كاربرد داده‌اند.

*3.م - ضرورت انجام موضوع*

روشنفكران دوره قاجار «مدرنيت» يا «سويليزاسيون» را از طريق به­خدمت­گرفتن
سه عنصر جوامع مدني يعني روزنامه، مدرسه، تئاتر، دست­يافتني مي‌پنداشتند؛
اما اين سه عنصر ضروري بدون نيروي انساني، تأسيسات،‌ ابزار و بودجه بي‌معنا
و مفهوم­اند. با اين وصف جامعه مدني نيازمند فعاليت هنري معماری و فعاليت‌
هنري معماری نيازمند تشكيلات است و تشكيلات معماران و هنرمندان، ‌باید
تقويت­كننده ابعاد گوناگون آماده­سازي بستر فعاليت توليد، عرضه و همچنين
مدافع حقوق آنان در اين جهات باشد. بنابراين خانه مردم و معمار، گامي است
در جهت تقويت جوانب گوناگون فعاليت‌هاي معماری و هنري در رأس آنها، ايجاد و
حمايت تشكيلات مردمی و معماری؛ با ايجاد كانون‌هاي معماری و هنري معماری،
مردم و معماران مي‌توانند با يكديگر ارتباط داشته باشند. در همين حال هم از
امكانات ديگري همچون كارگاه و مركز اطلاع رساني اينترنت و... استفاده كنند.
در ضمن خانه مردم و معمار بستر مناسبي براي فعاليت‌هاي هنرمندان اعم از
سنتي و مدرن فراهم مي‌كند و مكاني كه بتوانند آثار خود را در آن به نمايش
بگذارند، و چنانچه هنرمند یا معماری به مشكلي برخورد كند، خانه مردم و
معمار او را در حل مشكلش ياري كرده و در همه حال مدافع اوست.

*4.م - اهداف پژوهش*

ايجاد بنايي در خور نام مردم و معمار – تلاش براي ايجاد بنايي در جهت تعريف
هويت شهري – مهياساختن امكان چهره به چهره و گفتگوي مردم و معماران با
يكديگر – شناسايي و تقويت هنر و معماری ديني و معنوي – مطالعه شاخص‌هاي
توسعه هنري – تأكيد بر جايگاه هنر و معماری و تكريم شخصيت‌هاي برجسته هنري
معماری – تقويت روح پژوهش در زمينه معماری – ايجاد انگيزه مناسب براي بروز
خلاقيت‌ها و نمونه‌سازي آثار هنري معماری – شناخت هويت ديني و ملي در
هنرمند و اينجاد زمينه براي تأمل، تفكر، گفتگو و طرح پرسش در زمينه هنر و
معماری – اتصال انسان با گذشته از طريق معماری و هنر و صنايع دستي كه
هنرهاي دستي:

 سبب حفظ ارزش‌هاي فرهنگي و آداب و رسوم ديرينه خواهد بود. عامل معرفي و
شناساندن هر  چه بيشتر فرهنگ اصيل، غني و بارور خواهد بود.

* *


* . 1- شناخت فرهنگ*

«فرهنگ» فهم عمومي مردم از زندگي تعريف شده است. فرهنگ هر جامعه در پرتو
زندگي اجتماعي، كوشش‌هاي خستگي­ناپذير و تجارب گرانبهاي نسل‌هاي متعدد
انساني است كه به صورت مجموعه پيچيده‌اي شكل گرفته، از نسلي به نسل ديگر
رسيده است.

فرهنگ آن قسمت از محيط است كه به دست انسان ساخته شده است، ماوراء
پديده‌هاي غريزي، و دربرگيرنده تمام عواملي است كه فرد را طی تماس با
گروه‌هاي انساني، تكنيك‌ها و شيوه‌هاي گوناگون، نهادهاي اجتماعي، و باورها
به طور ناآگاهانه تحت تأثير قرار داده است.

فرهنگ دربرگيرنده تمام چيزهايي است كه ما از يكديگر مي‌آموزيم، و تقريباً
همه اعمال انسان مستقيم يا غيرمستقيم از فرهنگ ناشي شده و تحت نفوذ آن است.
فرهنگ مركب از رفتار فراگیري است كه در اعضاء جامعه ديده مي‌شود، و نسل به
نسل از راه توجيه اجتماعي منتقل مي‌شود و معيارهاي قضاوت و اعتقادات شخصي و
عمومي و محصولات مادي اين نظام‌هاي رفتاري را در بر مي‌گيرد. «فرهنگ وسيله
سازش با محيط است، ‌و حالت ايستا ندارد بلكه متحرك و پويا است».[1] <#_ftn1>

*1. 3. 1- هويت فرهنگي*

در بعد فلسفي هويت انسان منوط به دارا بودن شناسنامه نمي‌باشد، بلكه هنگامي
هويت واقعي افراد تحقق مي‌يابد كه با آگاهي كامل ويژگي‌هاي فردي را شناخته
و از وجوه مشترك و متفاوت خويش با ديگران مطلع گشته و در واقع به خودآگاهي
نائل آيد. آنچه به عنوان هويت فرهنگي مورد نظر است و آنچه از گذشته و
ارزش‌هاي تاريخي نشأت گرفته است.

غرض از ارزش‌هاي ملي و تاريخي پايگاهي است كه افراد جامعه، با تكيه بر آن
بتوانند هويت فردي و اجتماعي و قومي خود را باز يابند كه كجاي تاريخ
ايستاده‌اند؛ و نيز بتوانند به امكانات خويش در روند توسعه فرهنگي پی برده
و تمامي نيروهاي خفته جامعه را در راه پيشرفت به كار گيرند.

*2.3.1 - اهداف و سياست‌هاي توسعه فرهنگي*

بعد از اين كه زمينه‌هاي اقتصادي و اجتماعي لازم جهت تحولي زيربنايي براي
حركتي مترقيانه در بخش فرهنگي انجام پذيرفت، ضرورت وجود معيارها و ضوابطي
كه بتواند گرايش‌هاي فرهنگي را تعيين كرده، تمهيدات و مقدمات را در جريان
متن اصلي بارور سازد، احساس می­شود؛ بدين معنا كه توسعه فرهنگي نيز همگام
با سياست‌هاي اقتصادي و اجتماعي و در مقام مكمل آنها محتاج به سازماندهي
ايدئولوژيك در سطح وسيع ملي مي‌باشد.

به عبارت ديگر توسعه فرهنگي مي‌بايست هويت ملي صاحب فرهنگ را حفظ کرده و به
روز سازد، و همگام با تمدن امروز به پيش رود و بالاخره گسترش فرهنگي بايد
آينده‌ساز باشد.

*4.1 - توسعه و تكامل فرهنگ*

توسعه و تكامل فرهنگي از شناخت ارزش‌هاي گذشته شروع شده و با تحولات زندگي
امروز شكل مي‌گيرد. بخشي از اين تحول مي‌تواند با دست­مايه‌اي كه در
تأسيسات فرهنگي فراهم گشته شروع، و سرانجام به آلترناتيو سرويس­دهنده،
تقويت‌كننده و كارسازي تبديل مي‌گردد. بنابراين لازمه توليد فرهنگي وجود
تأسيسات اجتماعي و فرهنگي گسترده‌اي است كه هر يك به گونه‌اي در جهت بسط
معلومات و بالا بردن ميزان شعور آگاهي و تفهيم مناسبات اجتماعي و اقتصادي
به افراد جامعه بوده، و يا آموزش مستمر و مداوم سنجي پديد آورد كه تار و
پود آن از روابط ميان اشخاص همگون، يعني متعلق به يك محيط اجتماعي و
جغرافيايي، و صاحبان انواع فراغت يكسان تشكيل شده باشد. در چنين محيطي ذوق
زيباشناسي، تحرك معنوي و استعداد آفرينندگي افراد پرورش يافته و فرد در
جامعه همواره آمادگي جذب، دفع و يا توليد عناصر جديد فرهنگي را پيدا مي‌كند.

*4.1. 1 - بالا بردن رفاه عمومي *

با توجه به فقر مالي خانواده‌ها در اين منطقه، امكانات لازم براي رشد و نمو
صحيح افراد در همه منازل وجود ندارد، به همين منظور در اين مراكز، بخش تحت
عنوان خدمات در نظر گرفته شده تا كمبودهاي فضايي از قبيل عدم وجود فضاي
مناسب براي انجام فعالیت، مهيابودن ابزار و لوازم كافي براي تحميل و... در
اين مركز جبران شوند. همچنين با پيشرفت علم در تمامي ابعاد و ورود ابزار
پيشرفته و نوين زندگي، آشنايي با اين علوم، و ابزار و تكنولوژي‌هاي جديد
امري حياتي و لازم در زندگي ساكنين شهر به شمار مي‌رود. لذا در اين مراكز
تلاش براي آشنايي با اين پيشرفت‌ها و انتقال علوم جديد به افراد با در
اختيار گذاشتن ابزار و امكانات لازم براي همه سنین فراهم شود.

*2.4.1 - اوقات فراغت*

اوقات فراغت دلپذيرترين اوقات آدمي است. بخشي از عمر او كه از آن خود اوست:
ساعاتي فارغ از كار روزانه و رنج ايام كه صرف آن چيزي مي‌كند كه خود
مي‌خواهد، خود برمي‌گزیند، و اگر عاملي بيرون از او دخالت نكند به رضايت و
رغبت دل مي‌گذراند. اين لحظات براي عالمان، دقايق تعميق، براي هنرمندان،
زمان پديدآوردن و براي بي‌فكران و بي‌هنران، ملال­آورترين اوقات است. از
اين روست كه اين اوقات براي عده‌اي بارور و شوق انگيز، و براي عده‌اي
مفسده­انگيزترين اوقات است. زماني عظيم كه يك سوي آن باروركردن عمر و
زندگي، و سوي ديگر آن ضايع­شدن و هدررفتن لحظه‌اي شيرين و زودگذر است.
اوقات فراغت نزديك‌ترين پيوند را با زندگي معنوي و فرهنگي دارد: «اوقاتي كه
به ميل و اختيار در راه آموختن، آفريدن، ساختن، پژوهش، تربيت، مشاركت‌هاي
داوطلبانه اجتماعي، خدمات رايگان انساني، گسترش افق‌هاي فكري و در بسياري
از عرصه‌هاي ديگر زندگي صرف مي‌شود. طبعاً ارتباط آن با حياط معنوي و فرهنگي
جامعه تنگاتنگ است».[2] <#_ftn2>

 

*3.4. 1 - اهداف گذران اوقات فراغت*

اوقات آزاد هر شخص، متعلق به خود اوست و خود مي‌داند كه چگونه و در چه
كارهايي از آن استفاده كند. آنچه ميان اين اوقات مشترك است، همين آزادي فرد
در رسيدن به امور دلخواه است و بالطبع نتيجه آن راحتي خيال و امنيت،
استراحت و آرامش، تنوع و دوری از تكرار، خلاقيت و در مجموعه فرصتي براي روح
تشنه انسان است براي تفكر مجدد با نگاه محيط بر وجود خود.

بنابراين با توجه به ديدگاه‌هاي جامعه‌شناسان به اين نتيجه مي‌رسيم كه
فرهنگ، كليت به­هم­تافته باورها، فضيلت‌ها، ارزش‌ها، آرمان‌ها، دانش‌ها،
هنرها و فنون و اعمال جامعه و مشخص­كننده ساخت و تحول كيفيت زندگي هر ملت است.

*5.1 **–**هنر معماری سرچشمه فرهنگ*

هر فرهنگي بازتاب سيستم ارزشي نظام اجتماعي است. در مفهوم جامعه كلامن
مي‌توان گفت كه دانش و هنر، مظاهر اين بازنمايي هستند. در حالي كه دانش در
جهشي شديداً عقلاني گام برمي­دارد و تنها با شعور انسان سرو كار دارد. هنر
چيزي است ادراكي كه با احساس سرو كار دارد، كه اين جنبه غيرعقلاني و احساسي
فرهنگ همانند جنبه علمي آن قدمت طولاني دارد.

قسمت عمده‌اي از زندگي احساسي ما تحت تأثير شرايط شكل مي‌گيرند كه در كنترل
ما نيستند. چراكه ما انساني از اين يا آن نوع هستيم و يا در آن زمان زندگي
مي‌كنيم، تنها فرهنگی فراگير مي‌تواند زمينه وحدت در احساس را به وجود آورد.

«هنر معماری كه «رانست كريز» آن را رؤياهاي زيباشناختي مي‌نامد به نظر
«فرويد» نيز سرآغاز فرهنگ است. به اين ترتيب هنر معماری در گذشته دور به
تعبير امروز نيز استماله ترفيعي اعمال و رفتار آئيني با محتواي نمادين بوده
و هست؛ هنر معماری چيز مستقلي نبوده است بلكه جزئي از ساختار اجتماعي بوده
است».[3] <#_ftn3>

*6.1 - رابطه فرهنگ و معماري*

*1.6.1 -  تأثير فرهنگ در شكل‌گيري فضاي معماري*

دوام فرم‌ها متناسب با دوام نحوه زندگي ما مي‌باشد. در پروسه تغيير، عملكرد
زودتر از تغيير شكل تغيير مي‌كند و حتي تا مدت‌ها عملكرد جديد با شكل‌هاي
آشنا و مألوف قديمي كنار مي‌آيد. هميشه به كار بردن نمادهاي گذشته در
كارهاي فعلي، ابتداي كار است. تحول و توسعه مفاهيم،‌ باعث به­وجود آمدن
شكل‌ها و فرم‌هاي نو خواهند شد.

امروز فرهنگ جهاني و ملي با هم تركيب شده و فرهنگ ميان­حال به وجود آمده
است. ايده‌هاي معماري ما به خودي خود از ذهنيت تركيبي حاصل مي‌شود و حامل
بار ملي و جهاني است؛ در معماري گذشته ايران، اصولاً جدايي بين فرهنگ و مردم
و معماري وجود نداشته. معماري، فرهنگ را به دنبال خود مي‌آورده است و بخشي
از فرهنگ ما یعنی مردم، معماري گذشته‌مان است. گرچه معماران بايد به خلق
فرم‌ها و فضاهاي ناب و جذاب، نظر مردم را اعتلاء دهند، شناخت فرهنگ مردم
اولين قدم است.

مفاهيم بنيادي معماري ايران را اين­گونه توصيف مي‌كنند:

1- درون­گرايي، وجود فضا در باطن و پوسته ظاهري، پوشش مجازي.

2- مركزي: سير تحول عناصر پراكنده (كثرت‌ها) به وحدت مركزي.

3- انعكاس: خط عمودي در فضاهاي باز به طرف آسمان و انعكاس به عنوان نتيجه بصري.

4- پيوند معماري با طبيعت: سلسله مراتب و مفصل‌ها در عبور از فضاهاي باز،‌
نيمه باز و بسته.

5- هندسه: جدايي­ناپذيري هنر (حمل) و علم (عقل).

6- شفافيت و تداوم: نقطه مقابل مفهوم فضاي بسته و تمام­شده.

7- راز و ابهام: احساس عظمت معنوي در كمال سادگي و خلوص.

8- تعادل موزون/توازن احساس: تعادل موزون بين ساختمان‌ها و محيط طبيعي.

9- چشم دل: درك معناي باطن همراه با معناي ظاهري و حسي.

مشخصاً اين مفاهيم از فرهنگ هستند كه در سطوح ناخودآگاه ذهن اشخاص نقش
بسته‌اند، و از باورهاي عميق و ارزش‌ها و مخصوصاً از راه‌هايي كه در فرهنگ
دنياي اطراف طبقه‌بندي و تعريف شده تشكيل شده‌اند كه ثابت هستند، و تأثير
زيادي در شكل‌دادن به واقعيت‌ها و نحوه تفسير مردم از محيط فيزيكي‌شان
دارند و به راحتي تغييرپذير نيستند ولي جنبه‌هاي آگاهانه آنها قابل تغيير
هستند. به همين دليل نمي‌توان اصول ثابت و خاص در تمام زمان‌ها براي تأثيري
كه فرهنگ در شكل‌ فضاي معماري مي‌گذارد نام برد.

*2.6.1 - معماري به عنوان بستر فرهنگ*

هر جامعه‌اي با هر سيستمي كه اداره شود و هر نوع ايدئولوژي كه بر آن حاكم
باشد، داراي اهداف و آرمان‌هاي خاص خود مي‌باشد. وظيفه‌ فرهنگ نمايش اين
ايده‌هاي ذهني است به وسيله نمود اشكال عيني، در این فرآيند معماري نقشي
اساسي به عهده دارد.