طرح و مرمت خانه جنگجویان اصفهان

 
تاریخچه بنا
خانه جنگجویان با مساحت 350 متر مربع در زمینی مسطح واقع شده است.این خانه
از لحاظ تاریخی و سبک شناسی  مربوط  به اواخر قاجار و اوایل پهلوی بوده است
که جهت اثبات این ادعا توضیحاتی  از سبک شناسی این دوره به صورت اجمال در
ادامه  آورده می شود:
در دوره معاصر و یا اواخر پهلوی خانه مورد نظر به وسیله تیغه ای در جبهه
جنوب غربی به دو بخش تقسیم شده که به تبع آن باعث ایجاد فضاهایی در خانه
مورد نظر به صورت الحاقی گردیده است که هیچگونه ارزش تاریخی و سبکی
ندارد.با توجه به بررسی جبهه اصلی سعی بر آن شده که فضاهای شکل گرفته در
اثر ایجاد تیغه کاملا با نیاز های دوره معاصر هماهنگ شود وتقارن موجود در
بدنه که مدیون سبکهای پیشین معماری ایران بوده تا حد زیادی دستخوش تغییرات
قرار گیرد..........
این خانه در سه جبهه دارای ساخت می باشد. در بدنه شمال شرق تزئینات شیشه
دربها و ترکیب کاشی و آجر ها (معلقی) در ازاره می باشد که رفت وآمد به دو
اتاق پنج دری و سردری این بدنه از دو راهرو در دو طرف بدنه و همچنین
مستقیما از طریق پله ها ی جلوی دو در کناری اتاق پنج دری می باشد.
سقف فضای از نوع تیر پوش با تیر چوبی واندود گچ در اتاق پنج دری وپوشش چوبی
در لایه زرین سه دری می باشد.
در جبهه اصلی بنا ،جبهه شمال غرب اتاق سه دری موجود مستقیما از طریق تمام
دربهای اتاقها قابل دسترسی می باشند وپوشش سقف آن از نوع طاق تویزه بوده که
با نماسازی دید سقف را پوشیده و خط آسمان جبهه کاملا صاف دیده می شود
وبیشترین ارتفاع را نسبت به دیگر جبهه های بنا دارد.
در بدنه جنوب شرق که هشتی ورودی در آن بدنه نیز می باشد دارای بیشترین
الحاقات به منظور تامین خدماتی که با دو بخش شدن بنا ایجاد شده می باشد
وسقف سه فضای موجود جبهه به صورت طاق وچشمه  می باشد که آخرین اتاق دارای
الحاقات بی ارزشی بوده کاملا ریخته است.
سبک شناسی اواخر قاجار و اوایل پهلوی
اصول عمده معماری سنتی همچون درون گرایی حفظ حریم کاملا رعایت شده و کاربرد
قوس نیم دایره وهلالی شکل ،حذف عناصر سنتی ،جایگزین آنها با انواع مشابه
واستفاده از الگوها ی جدید تزئینی از الحاقات دوره قاجار می باشد.
قوس نیم دایره اواسط دوران حکومت قاجاریه که برای مدتها در اجرا درجه 2
ساختمان استفاده می شد در نما ظاهر گردید.
 
اگر جبهه اصلی به صورت طاق وچشمه زده می شد قوسهای پنج و هفت به عنوان
عناصر باربر و قوسهای نیم دایره بر بالای درها و درگاهها وطاقچه های
ساختمانهای جبهه غربی و شرقی ساخته می شدند. در این دوره قوس نیم دایره
حالت تزئینی  داشته و ویژگی باربری آن فراموش شده
است.                                             
بسیاری از عناصر مانند ورودی ،هشتی، دالان و حیاط مرکزی کاملا تداوم بخشهای
سنتی قبل بوده و حتی اختصاص دادن فضاهای مختلف خانه در اطراف حیاط با
تجربیات گذشته  تفاوت چندانی ندارد.
ورودی دالان به حیاط بسیار مهم است وگاهی به صورت قرار می گیرد که پس از
ورود نمای اصلی خانه را در مقابل چشم قرار دهد به همین دلیل اکثر دالانها
موازی یکی از اضلاع ساختمان  امتداد می یابد تا به نقطه مورد نظر معماری برسد.
در اواخر قاجار واوایل پهلوی مبنا طرح به اصول سنتی تکیه می کند و ریشه های
تاریخی را همچنان حفظ می نماید. در دسته ای سقف اتاق در جبهه شمالی طاق
چشمه و در دسته ای سقف اتاق صاف یا تیر پوش بوده که در این حالت به جای
اینکه ورودی از طرفین بوسیله یک پیش ورودی انجام گیرد  از کلیه دربهای واقع
در حیاط می تواند به سالن راه یافت.
خانه جنگجویان از نمونه های باقیمانده از این دوره می باشد که عوامل داخلی
و خارجی متعددی باعث تخریب و فرسایش آن شده است
اصولا در ایجاد آسیب های بنای تاریخی عوامل مختلف درونی،خارجی وطبیعی می
باشد ودر آسیب شناسی این خانه هر سه عامل در تخریب بنا اثر داشته است.
 
عوامل درونی عبارتند :از فرسایش تدریجی مصالح ساختمانی با گذشت زمان، متروک
ماندن بنا و عدم انجام حداقل عملیات استحفاظی که باعث ریختگی سقف در هر سه
جهت جبهه در محل قرار گیری ناودانها آسیب بسیاری زیادی به داخل فضاها در
اثر نفوذ رطوبت نزولی شده است.
عوامل خارجی که در نتیجه دخالتهای انسان صورت می گیرد از عوامل آسیب  و بر
هم ریختگی فضا می باشد.
جداسازی بنا و تبدیل آن به دو بخش سبب شروع اقدامات مرمتی عجولانه وارزان
قیمت شده که بیشترین دخل و تصرف در گوشه جنوب شرق قابل مشاهده است که چهره
بنا را کمی بر هم زده  و رو به تخریب نیز می باشد.
در جبهه شمال غرب اتاق طبقه دوم با کمی تغییر در کف آن قابل دسترسی شده و
اقلیمی است.عوامل طبیعی مانند طوفان ،سیلاب و...... در طول تاریخ بشری آثار
ویرانگری را بر جای نهاده است که علاوه بر عوامل طبیعی تغییرات اقلیمی که
خود نتیجه عوامل بسیاری چون تابش آفتاب ،دما و شکلهای گوناگون
رطوبت(باران،یخ،برف،آبهای سطحی) باعث آسیب و تخریب تدریجی بنا می شود که
نیاز به عملیات استحفاظی و مرمتی  با  دقتی دارد. هر بنا و خصوصا بناهای
سنتی همیشه  با این فرض احداث می شود که هر ساله پس از پایان فصل بارندگی
پروسه های نگهداری دورهای خود  را حفظ کند و خسارتهای ناشی از آبهای نزولی
که عمدتا در پوششها وسقف مشاهده می شود به حداقل ممکن برسد.
اینگونه عوامل باعث آسیب وپوسیدگی درها و پنجره ها، ریزش سقفها وپوسیدگی
مصالح نمای حیاط  می شود که معمولا وارد شدن یک آسیب به بنا رشد آسیب ها
دیگر را نیز تسریع می کند.
طرح مرمتی واجرایی
در این طرح انواع روشهای مرمت را در بر دارد:
مرمت استحفاظی
مرمت استحکام بخشی
مرمت تاریخی
مرمت  سبکی
و.............
وشایان ذکر است که در بازاریابی ارزشهای معنوی واحیاء مشخصی است که بنا
بتواند با رعایت تناسب اجتماعی وفرهنگی واعتبارت تاریخی خود پاسخگوی
نیازهای فعلی باشد.
مرمت استحفاظی:
 
هدف از این مرمت حفاظت اثر در وضعیت فعلی وجلوگیری از پیشروی فرسایش مد نظر
می باشد.ایزوله ساختن پشت بامها،نصب ناودانها،دفع صحیح آب باران،احداث
کانالهای ناکش،برداشتن ورمهای چوبی و روغن کاری دربها چوبی وآغشته سازی
آنها به مواد ضد حشرات از موارد عمده این عملیات می باشد.
مرمت استحکام بخشی:
هنگامیکه مقاومت عناصر سازه ای به مرحله ای برسد که دیگر قادر به دفع خطر
های محتمل آینده نباشد باید استحکام بخشی مصالح موجود اجرا شود.استفاده از
مهارتها و مصالح سنتی از اهمیت اساسی برخوردار و هنگامیکه روشهای سنتی
کارایی نداشته باشد روش های مدرن به کار گرفته می شود که به نوبه خود باید
قابل برگشت باشد.
 مرمت تاریخی وبازسازی سبکی:
پس از تقسیم بندی بنای در دوره معاصر و برای ایجاد هماهنگی با نیاز های 
این  دوره الحاقاتی در جنوب شرقی بنا صورت گرفته که دارای ارزش تاریخی نمی
باشد و در طرح مرمت توجه  به بازسازی  سبکی آن ضروری به نظر نمی رسد.
احیاء بنای متروکه از روح راستین حیات خود تهی می شود و نمی تواند به شکل
شایسته ای از کالبد رو به فرسایش خود پاسداری کند.احیاء به معنی تجدید و یا
اعطای کاربردی به یک بنای تاریخی در جهت استفاده بهینه از ساختمان و یا
محافظت و ارتقاء ارزشهای موجود  در بنا به کار گرفته می شود و تا هنگامی که
مردم  با رضایت خاطر از بنا استفاده می کنند بنا پا بر جا واستوار می ماند
اصول وقواعد احیاء به منظور رسیدن به  اهداف حفاظت:
حفظ  ارزشها واعتبارات تاریخی
حفظ شئونات ومقام بنا.
رعایت تناسب کالبدی.
حفظ اصل بنا.
تناسب اجتماعات و فرهنگی.
اقدامات بنای جنگجویان
1ایزوله ساختن پشت بامها و نصب ناودانها.
2 استحکام سقف
3-حذف الحاقات دوره اخیر.
4-ایجاد وحدت ونظم بین بخشهای اصلی ومورد مداخله قبلی.
5-کانالهای ناکش
6-بازسازی کامل  آمود در نمادهای داخلی ونمای حیاط
7-برداشتن زنگ دربهای چوبی  و روغن کاری دربهای چوبی وآغشته سازی آنها به
مواد ضد حشرات