مطالعات طراحی مدرسه نابینایان - مطالعات مرکز آموزشی نابینایان

پيشگفتار
پرسشهاي كنجكاوانه ذهنم و نياز مبرم به دستيابي به پاسخهاي آن پيرامون مسائل و مشكلات معماري براي اقشار خاص مخصوصاً نابينايان مرا به گردآوري چنين مجموعه اي سوق داد.در ابتداي اين رساله توصيه مي كنم براي سي ثانيه چشمان خود را ببنديد.!
در اين مدت كوتاه به كساني فكر كنيد كه يك عمر با چشماني بسته زندگي مي كنند كساني كه هيچگاه نمي توانند صحنه اي از زندگي خود را كه مجبور به ادامه آن هستند ببينند.كساني كه در دنيايي تاريك و سياه غرق شده اند،نمي دانند دنيا چه رنگي است ،نمي دانند اشيا چه شكلي است ،نمي توانند در تاريكي وجودشان لذتي از زندگي ببرند.شايد تصورش سخت باشد ولي آنها فقط مي توانند بر اساس توصيفي كه از اطرافيان مي شنوند و ادغام آن با تصورات ذهني خويش تصويري نه چندان درست را در ذهن خود تجسم كنند. زندگي با چنين شرايطي چگونه سپري مي شود؟
مشكلات آنها چيست؟ چه كسي مي تواند به آنها كمك كند؟خواسته آنها از اطرافيان چيست؟
بله آنها نابينايان هستند . قشري از جامعه كه تعداد آنها حدوداً 40 ميليون نفر در جهان مي باشد. آيا تا به حال با آنها صحبت كرده ايد؟آيا ازآنها پرسيده ايد كه چه انتظاراتي دارند؟ ويا اينكه تابه حال فكر كرده ايد معماري براي آنها چگونه است. شايد با خودتان بگوييد خوب مشابه اين قشر در اجتماع زياد است مثل معلولين – استثناي ها- كساني كه از ناحيه هاي مختلف بدن دچار نقص عضو هستند اگر اين گونه باشد همه آنها را بايد مورد توجه قرار داد چرا فقط نابينايان.در جواب بايد بگويم كه گفته شما درست است.ولي بيايد اين اقشار را در مقابل هنر معماري قرار دهيم شخصي كه معلول است چه از ناحيه پا چه از ناحيه دست يا هر عضو ديگري وقتي وارد يك فضاي معمارانه مي شود شايد به علت معلوليت مثلاً از ناحيه پا نتواند كف سازي آن فضا را حس كند ولي مي تواند با چشمان خود بزرگي و كوچكي آن فضا /رنگ هاي به كار رفته شده درآن محيط /عناصر بصري مثل:ريتم،تناسب،سلسله مراتب،تكرار،وحدت،نظم و.....را درك كند.ولي شخص نابينا كه هيچ تصويري درذهن او نيست چگونه فضاي معمارانه را درك مي كند.طي صحبت هايي كه با شخص نابينايي داشتم ازاوشنيدم كه مي گفت هيچ مكاني براي من داراي امنيت نيست ،احساس مي كنم فضاها و مكان هايي كه در آنها تردد مي كنم متعلق به من نيست من خود را شخص غريبي        مي دانم در دنياي ديگران ، اين فضاها و ساختمانهايي كه من به دليل نيازهايم با آنها در تماس هستم متعلق به ديگران است نه من. پرسيدم چرا اينگونه فكرمي كني ؟پاسخ داد اگر اين ساختمان يا محيط براي من ساخته شده بود حداقل وقتي از يك راهرو مي خواستم وارد يك اتاق از اتاقهاي آن شوم مي توانست با تغيير بافتي كه در كف سازي آن ايجاد شده مرا راهنمايي كند ولي در مسيرهايي كه مي روم هيچگاه راهنمايي براي عصاي سفيد من وجود ندارد.پاسخ ساده ولي پر معنايي بود.
معماري تا به حال به آن شكلي كه انتظار مي رود به فكر طراحي فضايي مختص به نابينايان نبوده است اميد است قدم كوچكي كه در اين رساله برداشته شده است بتواند شروع زيبايي براي گام هاي بعدي در جهت گسترش هرچه وسيع تر معماري براي اقشار خاص باشد.
 
فهرست مطالب

فصل اول تاریخچه
مقدمه:    3
تاريخچه تاسيس مركز توان بخشي نابينايان    4
معلوليت    8
انواع توان بخشي نابينايان    9
تعریف نا بینا:    10
علل نابینایی    11
کاتاراکت    11
توانبخشی نا بینایان     12
فصل دوم مطالعات بستر
خصوصيات اقليمي     14
خصوصيات كلي شهرستان ملاير    14
ويژگي ها و خصوصيات طبيعي و جغرافيايي    14
ويژگي هاي اقليمي     15
فصل سوم ضوابط و استانداردهاي طراحي فضا براي نابينايان
سازه:    28
آسانسور     29
فضاهای بهداشتی    32
ایمنی ساختمان:    32
نرده و دستگیره    36
پوشش کف    37
بازشوها (در و پنجره)    38
برنامه ریزی فیزیکی مجموعه:    43
بخش آموزشی:    44
کلاس آموزش های تئوری:    45
کلاس های عملی:    45
2. فضاهای اداری:    47
بخش فرهنگی    47
كتابخانه    48
سالن چند منظوره     49
نمایشگاه    49
بخش ورزشي    51
فصل چهارم :نمونه هاي مشابه
بررسي نمونه هاي موجود:    53
خانه ي جداره ای    53
نقد نمونه های موجود:    53
کارگاه حرفه آموزی نابینایان در زوئست    55
مجتمع نابینایان شهید محبی    56
موقعیت استقرار و دسترسی به مجموعه :    56
ورودی:    61
طبقه ی اول:    61
طبقه ی دوم :    62
طبقه ی زیرین:    62
ج) مدرسه ابتدایی :    63
ورودی و راهرو:    64
طبقه ی همکف :    65
طبقه اول :    66
د) خوابگاه ابتدایی و راهنمایی:    66
طبقه  همکف:    67
طبقه اول:    69
بخش دوم    71
درک فضایی از دیدگاه روانشناسی براساس نظریه گشتالت
قانون مجاورت    73
قانون مشابهت    73
قانون امتداد متناسب یا پیوستگی    74
تجمع یا بستگی    75
درک روحیه فضا    76
فضای آرامش بخش    78
فضای شاد    79
فضای مقدس و روحانی    81
فضای با عظمت    82
زيبايي فضا    83
چگونگی درک فضا    85
برای درک غیر بصری فضا باید:    86
عناصر ارتباطی غیر بصری فضا    87
عوامل مؤثر در احساس فضای خطی و القای حرکت    93
نحوه کیفیت بخشی به فضاهای خاص     95
نورپردازی در فضا مختص به نابینایان:    98
عوامل مخدوش کننده بصری و نورپردازی:    98
نورپردازی برای کار مختص به نابینایان:    99
فصل چهارم
سازه    104
ايزولاسيون سقف در برابر صداي پا    104
فصل پنجم:تأسيسات
تأسيسات :     107
فوايد استفاده از سيستم گرمايش كفي     107
مزايا در يك نگاه:     111
ايمني و بهداشت :    111
سيستم گرمايش كفي سوپرپايپ    112
سيستم گرمايش كفي سوپرپايپ چطور كار مي‌كند؟     112
مزايا در يك نگاه:     113
تهويه     114
فاضلاب     115
سيستم اطفاء و اعلام حريق     115
سقف كاذب     116
انواع سقف كاذب    116
درزهاي انبساط و انقطاع     117
آكوستيك     117
سيستم صوتي     117
تهویه مركزي      118
منابع وماخذ    119






فهرست جداول
عنوان                                                                                                                  شماره صفحه
جدول شماره 2-2 وزش باد    26
جدول شماره 3-1 پوشش کف    37
جدول شماره 3-2 فضاهای پیشنهادی برای بخش اداری     44
جدول شماره 3-3    50
جدول شماره 1-3    89
فهرست تصاویر
تصویر شماره 1-1 كاتاراكت    11
تصویر شماره 2-1 اجتناب از ساختمان ساي در قسمت فوقاني تپه ها    18
تصویر شماره 2- احداث ساختمان در زمين2    19
تصویر شماره 2-3 بادهاي شيب دار در جهت باد    19
تصویر شماره 2-4 استفاده از باد شكن     19
تصویر شماره 2-5استفاده از حداكثر تابش    21
تصویر شماره 2-6 گسترش پلان در حهت شرق- غرب    21
تصویر شماره 2-7 استفاده از پنجره هاي جنوبي در جنوب     22
تصویر شماره 2- محافظت ساختمان در برابر هواي سرد8    22
تصویر شماره 2-9پيش بيني ساختمان فشرده    23
تصویر شماره 2- 10 استفاده از شيشه در جداره    23
تصویر شماره 2-11اجتناب از انتخاب     23
تصویر شماره 2- 12 استفاده از درختان خزان پذير    24
تصویر شماره 2-13    24
تصویر شماره 3-1نامناسب بودن سقف كروي    28
تصویر شماره 3-2 آسانسور مناسب سازي شده براي نابينايان    29
تصویر شماره 3-3 خصوصيات پله    33
تصویر شماره 3-4پله مناسب و نامناسب    33
تصویر شماره 2-5 جزئيات پله     34
تصویر شماره 3- 6دستگيره در    38
تصویر شماره 3-7 درهاي فنر دار براي نابينايان    39
تصویر شماره 3-8 علايم بريل در فضاها     40
تصویر شماره 3-9استفاده از بريل در    41
تصویر شماره 3-10كلاس تئوري    45
تصویر شماره 3-11 گاركاه نجاري    46
تصویر شماره 3-12 گارگاه بافت قالي    46
تصویر شماره 4-1تصوير خانه ي جداره اي    54
تصویر شماره 4-2 نقشه مجتمع نابينايان    58
تصویر شماره 4-3 مجتمع نابينايان    60
تصویر شماره 4-4مدرسه ابتدايي مجتمع     63
تصویر شماره 4-5 نقشه خوابگاه مجتمع     67
فهرست نقشه ها
نقشه شماره 1 (نقشه موقعيت همدان در كشور )    16
نقشه شماره 2 دسترسي هاي استان همدان     17
نقشه شماره 3 تقسيمات شهرستان ملاير